Akşemseddin Kimdir?

Akşemseddin hazretlerinin isminin en çok Fatih Sultan Mehmed’in hocası olmasından dolayı duymuşuzdur. Akşemseddin (Akşemsettin) veya kısaca Akşeyh olarak bilinse de gerçek adı Şemseddin Muhammed b. Hamza’dır. Akşeyh denmesinin sebebi de saçının, sakalının ak olması ve beyaz kıyafetler giymesinden dolayıdır. Akşemseddin kimdir kısaca hayatı ve yaptıkları önemli şeyler nelerdir?

Akşemseddin 1390 yılında Şam’da doğmuştur. Baba tarafından nesebinin Hz. Ebubekir’e (ra) kadar uzanmakta olduğu kaynaklarda geçer. 

Henüz 7 yaşlarında Kur’an’ı ezberleyip hafız olmuştur. Kuvvetli bir dini tahsil gördükten sonra müderris olmuştur. Akşemseddin, tıbba ve eczacılığın da tahsilini alarak tıp ilmini öğrenmiştir. Akşemseddin’in aynı zamanda tasavvufa da ilgisi vardı.

Hacı Bayram Veli’nin muriti

Akşemseddin hazretleri daha fazla bir şeyler öğrenmek ve tasavvufa olan ilgisinden dolayı bir müddet İran’da kalmış ama daha sonra Anadolu’ya geri dönmüştür. Ankara’da Hacı Bayram Veli ile tanışmış ve onun müritlerinden biri olmuştur.

Aksemseddin, ilerleyen zamanlarda Hacı Bayram Veli’den izin alarak Beypazarı’na yerleşmiş, bir zaman sonra Beypazarından da ayrılarak İskilip’e yerleşmiştir. En son olarak ta Bolu’nun Göynük ilçesine yerleşmiş ve Göynük’te bir taraftan kendi çocuklarının tahsil ve terbiyesi ile meşgul olurken diğer taraftan ise eserlerini yazmıştır.

1429 yılında Hacı Bayram Velî vefat ettikten sonra onun yerine irşad makamına geçmiştir.

İstanbul’un Fethine katılması

Aksemseddin Hacı Bayram Velinin makamındayken II. Murat’ın emir ve isteğiyle Fatih Sultan Mehmed’in hocalığına tayin edilmiştir.

Akşemseddin, II. Mehmed’e danışmanlık yapıp İstanbul’un fethine katkıda bulunmuştur. Akşemseddin çocukları, öğrencileri ve müritleriyle birlikte fetih ordusuna katılmışlardır.

Fatih Sultan Mehmed 1453 yılında ordusuyla birlikte Edirne’den İstanbul’a doğru yola çıkınca Akşemseddin, çocukları, öğrencileri, müritleri ve devrin diğer tanınmış şeyhleri ile birlikte fetih ordusuna katılmışlardır. İstanbul Fethinin en sıkıntılı anlarında gerek padişahın gerekse ordunun manevi gücünün yükseltilmesine yardımcı olmuştur.

Akşemseddin’in Yaptıkları

– İstanbul’un fethin ardından Fatih Ayasofya’da hutbesini tamamladıktan sonra, Akşemseddin’i imamlığa geçirdi. Böylece fethin ilk Cuma namazını Akşemseddin kıldırmış oldu.

– Fatih Sultan Mehmed’in isteği üzerine Eyüp Sultan’ın (Ebu Eyyûb el-Ensarî’nin) kabrini tespit etmiştir.

– Fatih Sultan Mehmed’e yazdığı mektupların fethin kısa zamanda gerçekleşmesine büyük bir tesiri olmuştur.

– Tıp alanında da çok iyi ilmi olduğu için ilk defa mikrop meselesini ortaya atmak ve hastalıkların bu yolla bulaştığı fikrini öne sürmüştür.

– Senelerce Osmanlı medreselerinde çalışarak yüzlerce öğrenci yetiştirmiştir.

– Mikroskop henüz icat edilmemişken, mikroorganizmalardan bahseden ilk kişi olmuştur.

– Bildiği her alanda çok sayıda eserler yazmıştır.

Görüldüğü gibi Akşemseddin kimdir denildiğinde sadece Fatih’in hocası veya bir şeyh olarak değil, yaptığı İslami ve bilimsel araştırmalar bakımından da önemli bir şahsiyettir. Akşemseddin kısaca hayatı içinde yukarıda yazdığımız gibi bilimsel alanda bir çok buluş ve çalışmalar yapmıştır.

Vefatı

Akşemseddin İstanbul’da kalmak istemedi ve Bolu/Göynüğe geri gitti ve kalan ömrünü orada geçirdi. 15 Ocak 1460 tarihinde Göynük’de vefat etti.

Fatih Sultan Mehmed tarafından Göynük ilçesinde mezarına türbe yaptırılmıştır.

“Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin, karşındakinin anlayabildiği kadardır.” (Alşemseddin)