Gıyabi Cenaze Namazı Caiz Mi?

Gıyabi, gıyabında kelimeleri; bir kimse için onun bulunmadığı sırada yapılan davranışlar, verilen kararlardır. O kişinin hakkında orada olmadığı halde uzaktan yapılan şeylerdir. Tanışmadan, görüşmeden dost olanalar “Gıyabi dostluk” terimi kullanılır. Bir de bir kişinin ölümünün ardından cenaze olamadan kılınan “Gıyabi cenaze namazı” kullanılır.

Dinimize göre bizi ilgilendiren husus gıyabi cenaze namazı ve bu namazın caiz olup olmadığı konusudur. Özellikle son zamanlarda uzaklarda vefat eden biri için çeşitli yerlerde onun adına gıyabi cenaze namazı kılınmaktadır.

Bilindiği gibi cenaze namazı ölen kimseye son vazifeyi yapmak için kılınan namazdır ve farzı kifayedir. Cenaze namazının kılınışın da ilk olarak cenaze yıkanmış ve kefene sarılmış olarak namazın kılınacağı yerde Musalla taşına cemaatin önün konur. Cemaat ayakta ve kıbleye karşı imamın arkasında saf tutarak namazı kılar. Şimdi cenaze orada yoksa, orada değilse gıyabında cenaze namazı kılınır mı?

Cenaze namazı şartlarından biri ölmüş kişinin orada olmasıdır. Ayrıca bir ölüye bir defa cenaze namazı kılınır yazmaktadır. Çok açık olmayan konularda mezhep imamları devreye girmektedir ve Mezhepler arasında da gıyabı cenaze namazı konusunda farklı görüşler olmuştur.

Hanefi mezhebine ve Maliki mezhebine göre bu gıyabi cenaze namazı caiz değildir. Şafii mezhebine ve Hanbeli mezheplerine gıyabi cenaze namazı caizdir.

Mezheplerin dayandığı hadis ve görüşler

Şafii ve Hanbeli mezhebi imamlarının bunu caiz görmesinin sebebi; Habeşistan Kralı Necaşi öldüğünde Hz. Peygamber’in (Sav) Neçaşi’nin üzerine gıyabi cenaze namazını kıldırmasıdır.

Ebu Hureyre (ra) şöyle demiştir; “Necaşinin vefat ettiği günde Hz. Peygamber (Sav) ölüm haberini verdi ve cemaati müsallaya çıkartıp onları saflar haline getirdi ve dört tekbir aldı.” (Hadisi şerif; Buhari ve Müslim)

Hanefi ve Maliki mezhepleri imamları da Neçaşi’nin gıyabında cenaze namazının kılınması Hz. Peygamber’e (Sav) özeldir. Peygamberimiz bunu böyle yapmış olduğu herkesin, herkes için gıyabında cenaze namazı olacağı anlamı taşımaz. Ayrıca bunun böyle yapılması gerektiği Hz. Peygamber (Sav) hiç bir yerde söylememiştir.

Bu nedenle Hanefi ve Maliki mezheplerine göre; vefat eden kişi için uzaktan dua edilebilir, Kur’an okunabilir ama cenaze namazı kılınmaz denmektedir.

Bir de esefle karşılaşılan bir durum vardır. O da televizyonda bir karakterin rol gereği ölmesi sebebiyle onun adına gıyabında cenaze namazı kılınmasıdır. Bu durumun akılla izah edilebilir bir durumu yoktur ki din ile izah edilebilsin. Öyle bir kişi olmadığını, gerçekte ölen bir kişinin olmadığını bilerek cenaze namazı kılınmasının mantığı yoktur.